Οι δράσεις του Ινστιτούτου Σπηλαιολογικών Ερευνών Ελλάδας το 2023
Το 2023, στο πλαίσιο του προγράμματος “Διατήρηση των σπηλαιόβιων νυχτερίδων και των οικοτόπων των σπηλαίων στην Ελλάδα”, το Ινστιτούτο Σπηλαιολογικών Ερευνών Ελλάδας ενίσχυσε την έρευνα και συνέβαλε στην αύξηση της επιστημονικής γνώσης, κατέγραψε και απηύθυνε κενά στο νομοθετικό πλαίσιο για την προστασία των σπηλαίων, και υλοποίησε δράσεις ευαισθητοποίησης και ενδυνάμωσης βασικών φορέων. Ενδεικτικά:
- Οι αναλύσεις όλων των διαθέσιμων δεδομένων για τις νυχτερίδες της Ελλάδας (δημοσιευμένων και αδημοσίευτων) συμπεριλήφθηκαν σε επιστημονική δημοσίευση, συνοψίζοντας το σύνολο της υπάρχουσας γνώσης γύρω από τις νυχτερίδες της Ελλάδας, προσθέτοντας μερικές εκατοντάδες νέα αρχεία κατανομής τους, και αυξάνοντας τον αριθμό των εξερευνημένων σπηλαίων κατά 30% (από 560 σε 750).
- Μέσα από την ανάλυση της συλλογής γαστεροπόδων του ΙΝΣΠΕΕ, ταυτοποιήθηκαν 63 είδη από 70 σπήλαια. Με αυτή την ανάλυση, ο αριθμός των εξερευνημένων σπηλαίων έφτασε τα 188 και ο αριθμός των γνωστών ειδών αυξήθηκε κατά 5%.
- Η οργάνωση συνέβαλε σε επιστημονική δημοσίευση με τη διάθεση λεπτομερών δεδομένων πάνω στην ταξινομία και την κατανομή 210 ενδημικών σπηλαιόβιων ασπόνδυλων.
- Η οργάνωση υπέγραψε Μνημόνιο Συνεργασίας με τον Ο.ΦΥ.ΠΕ. Κ.Α. για την παροχή δεδομένων για τη βιοποικιλότητα των σπηλαίων.
- Η οργάνωση συμμετέχει στις συναντήσεις και στις Ομάδες Εργασίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Προστασίας Σπηλαίων (European Cave Protection Commission), κατόπιν της αποδοχής μέλους του ΙΝΣΠΕΕ ως μέλος της Επιτροπής.
- Το ΙΝΣΠΕΕ υλοποίησε αυτοψίες σε τέσσερα υποβαθμισμένα σπήλαια.
- Δημιουργήθηκε ερωτηματολόγιο, στο οποίο υπήρξαν 123 ανταποκρίσεις με σημαντικές πληροφορίες που αφορούσαν 118 σπήλαια και τις σημαντικές ανθρωπογενείς πιέσεις που υφίστανται.
- Ξεκίνησε η κατάρτιση καταλόγου με τους προσβάσιμους υπόγειους υγροτόπους (υπόγεια ποτάμια, λίμνες κλπ), με μια προκαταρκτική λίστα που περιλαμβάνει 180 σπήλαια.
- Η οργάνωση συμμετείχε με παρουσίαση στο 3ο Συνέδριο Σπηλαιολογίας Βαλκανίων (Σόφια, Βουλγαρία).
- Αναρτήθηκαν δημοσιεύσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και έγινε παραγωγή ενημερωτικού υλικού (φυλλάδιο).
ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΟΙ ΣΠΗΛΙΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ;
Τα σπήλαια της Ελλάδας είναι καθοριστικά οικοσυστήματα για την επιβίωση 16 σπηλαιόβιων ειδών νυχτερίδας που αναπαράγονται, διαχειμάζουν ή απλώς αναπαύονται εκεί. Ωστόσο, λόγω της έλλειψης ανταλλαγής δεδομένων μεταξύ ινστιτούτων, δεν έχει επιτευχθεί ακόμα η προσέλκυση του πολιτικού ενδιαφέροντος για να διασφαλιστεί η σωστή προστασία τους.
Πέρα από τις νυχτερίδες, οι σπηλιές της Ελλάδας φιλοξενούν μεγάλο αριθμό σημαντικών ασπόνδυλων, τα οποία, παρόλο που είναι άγνωστα στο ευρύ κοινό, χρησιμοποιούνται για τον προσδιορισμό Καίριων Περιοχών Βιοποικιλότητας (Key Biodiversity Areas, KBAs) στην Ελλάδα. Οι Καίριες Περιοχές Βιοποικιλότητας αναγνωρίστηκαν πρόσφατα ως περιοχές παγκόσμιας σημασίας και αξιοποιούνται ως βασικό εργαλείο για την επέκταση του δικτύου των Προστατευόμενων Περιοχών της Ελλάδας.