Αποζημίωση παράκτιων ψαράδων, για καταστροφή αλιευτικών εργαλείων και απώλεια αλιευμάτων από θαλάσσια προστατευόμενα είδη

Μετά από σχεδόν 20 χρόνια προσπαθειών του WWF Ελλάς και άλλων φορέων, γίνεται ένα σημαντικό βήμα για την αντιμετώπιση των αρνητικών επιπτώσεων της αλληλεπίδρασης μεταξύ των θαλάσσιων προστατευόμενων ειδών και της αλιείας, με την εφαρμογή οικονομικού μέτρου για την υποστήριξη των παράκτιων αλιέων, το οποίο αναμένεται να συμβάλει σημαντικά στην προστασία της θαλάσσιας βιοποικιλότητας της χώρας μας.

Οι ελληνικές θάλασσες φιλοξενούν σημαντικό αριθμό απειλούμενων και προστατευόμενων ειδών θαλάσσιας μεγαπανίδας (κητώδη, φώκιες, θαλάσσιες χελώνες, θαλασσοπούλια, καρχαρίες και σαλάχια), ενώ παράλληλα αποτελούν σημαντικά αλιευτικά πεδία, υποστηρίζοντας έναν πρωτογενή κλάδο με μοναδική σημασία για τις νησιωτικές και παράκτιες κοινότητες. Η αλληλεπίδραση αλιέων και ειδών μπορεί να οδηγήσει τόσο σε τραυματισμούς ή/και θανάτωση των θαλάσσιων ζώων από την τυχαία παγίδευσή τους σε αλιευτικά εργαλεία, όσο και σε σημαντικές οικονομικές ζημιές από την καταστροφή που μπορούν να επιφέρουν τα είδη αυτά στον εξοπλισμό και το αλίευμα.

Η πρόσφατη έκδοση Υπουργικής Απόφασης του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (Υ.Α. 2004/2024, ΦΕΚ B’ 6312/15.11.2024), και σχετικής πρόσκλησης για την υποβολή αιτήσεων για οικονομική ενίσχυση των παράκτιων αλιέων, αποτελεί ένα πρώτο σημαντικό βήμα για την προώθηση της ομαλής συνύπαρξης μικρών παράκτιων αλιέων και θαλάσσιας μεγαπανίδας και την αποτελεσματική, μακροπρόθεσμη προστασία της θαλάσσιας βιοποικιλότητας της Ελλάδας.

Οι προσπάθειες του WWF Ελλάς σε συνεργασία με άλλους φορείς τα τελευταία σχεδόν 20 χρόνια, συνοψίζονται στα παρακάτω:

• Το 2005, υπό τον συντονισμό της MOm/Εταιρείας Μελέτης και Προστασίας της Μεσογειακής Φώκιας, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Αλιευτικής Έρευνας, το WWF Ελλάς συνέβαλε στην πρώτη καταγραφή και αξιολόγηση των αλληλεπιδράσεων θαλάσσιων θηλαστικών και αλιείας μέσω του ευρωπαϊκού προγράμματος LIFE Nature «MOFI: Μεσογειακή φώκια και αλιεία: Αντιμετωπίζοντας τη σχέση αλληλεπίδρασης στις ελληνικές θάλασσες».
• Σε συνέχεια αυτής της καταγραφής μέσω ερωτηματολογίων, σε συνδυασμό με ερευνητικά  δεδομένα από 2 σημαντικές περιοχές για τη μεσογειακή φώκια, το 2009 διατυπώθηκαν συγκεκριμένες προτάσεις για τον μετριασμό των επιπτώσεων της αλληλεπίδρασης μεταξύ παράκτιας αλιείας και μεγαπανίδας.
• Το 2019, οι προτάσεις αυτές επικαιροποιήθηκαν από το WWF Ελλάς με έμφαση στον μετριασμό της ζημίας στο εισόδημα των αλιέων, και κατατέθηκαν στις αρμόδιες εθνικές αρχές προτείνοντας την ανάπτυξη ενός εθνικού συστήματος παροχής οικονομικών ενισχύσεων ως αντιστάθμισμα για την απώλεια εισοδήματος των αλιέων από θαλάσσια θηλαστικά.
• Το 2020, αφού αναγνωρίστηκε η ανάγκη για περαιτέρω επιστημονική τεκμηρίωση και πληρέστερη καταγραφή της οικονομικής απώλειας των αλιέων σε εθνικό επίπεδο για τη διαμόρφωση ενός τέτοιου συστήματος, υπό το συντονισμό του WWF Ελλάς, και σε συνεργασία με το Εργαστήριο Ιχθυολογίας του Τμήματος Βιολογίας του ΑΠΘ και το Ινστιτούτο Θαλάσσιων Βιολογικών Πόρων και Εσωτερικών Υδάτων του ΕΛΚΕΘΕ, συγκεντρώθηκαν δεδομένα σε εθνικό επίπεδο μέσω του προγράμματος “Αντιμετωπίζοντας την αλληλεπίδραση μεταξύ της μικρής παράκτιας αλιείας και της θαλάσσιας μεγαπανίδας στην Ελλάδα” (InCa).
• To 2022, με βάση τα αποτελέσματα του προγράμματος InCa, το WWF Ελλάς, μαζί με τους εταίρους του, διαμόρφωσε εκ νέου, προς υιοθέτηση και εφαρμογή από τα αρμόδια όργανα της πολιτείας, συγκεκριμένες προτάσεις για την αντιμετώπιση του φαινομένου, μεταξύ των οποίων συγκεκριμένα και εφαρμόσιμα οικονομικά μέτρα (π.χ. δημιουργία συστήματος οικονομικής ενίσχυσης των παράκτιων αλιέων), με στόχο την αντιστάθμιση της οικονομικής απώλειας που προκαλείται στο εισόδημα των παράκτιων αλιέων από τα θαλάσσια θηλαστικά.
• Από το 2023, στο πλαίσιο του προγράμματος «Μείωση της τυχαίας αλίευσης και προώθηση της συνύπαρξης μεταξύ μικρών παράκτιων αλιέων και θαλάσσιας μεγαπανίδας» της πρωτοβουλίας «Συμμαχία για την Άγρια Ζωή», το WWF Ελλάς συνηγορεί υπέρ της ανάπτυξης εθνικού συστήματος παροχής οικονομικών ενισχύσεων προς τους παράκτιους αλιείς, ως αντιστάθμισμα για την απώλεια εισοδήματος που υφίστανται από την αλληλεπίδραση με τα θαλάσσια θηλαστικά, με σκοπό τη μείωση της τυχαίας αλίευσης με βάση τα αποτελέσματα και τις προτάσεις του προγράμματος InCa.

Οι παραπάνω δράσεις υπήρξαν κομβικής σημασίας στην έκδοση της σχετικής Υπουργικής Απόφασης του ΥΠΑΑΤ και της συγκεκριμένης πρόσκλησης.

Για τη συνολική και μακροπρόθεσμη αντιμετώπιση του ζητήματος της αλληλεπίδρασης παράκτιας αλιείας και προστατευόμενων ειδών, κρίνεται απαραίτητη η διαχρονική εφαρμογή συνολικών μέτρων, μέσω της ένταξης προς χρηματοδότηση και συμπληρωματικών δράσεων, όπως η εφαρμογή διαχειριστικών και τεχνικών μέτρων που θα συμβάλουν στη μείωση του φαινομένου της αλληλεπίδρασης και θα διασφαλίσουν τη συστηματική παρακολούθησή της.

Μάθετε περισσότερα για το πρόγραμμα εδώ.