ΤΑΧΕΙΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΦΩΛΕΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΧΕΛΩΝΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Η ΑΝΑΓΚΗ

Η θαλάσσια χελώνα καρέτα (Caretta caretta) είναι ένα εμβληματικό είδος, ένας πρεσβευτής της προστασίας της φύσης. Καθ’όλη τη διάρκεια της ζωής της χρησιμοποιεί ποικίλα θαλάσσια και χερσαία ενδιαιτήματα και πραγματοποιεί μεταναστεύσεις που εκτείνονται σε χιλιάδες χιλιόμετρα. Η Μεσόγειος φιλοξενεί διακριτούς πληθυσμούς του είδους, με κάποιες από τις πιο σημαντικές περιοχές ωοτοκίας να βρίσκονται στην Ελλάδα, και να αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 50% της συνολικής δραστηριότητας ωοτοκίας που καταγράφεται στην ευρύτερη περιοχή. Αυτές βρίσκονται στην Ζάκυνθο (Κόλπος Λαγανά), στην Πελοπόννησο (Κόλπος Κυπαρισσίας, Λακωνικός Κόλπος, Κορώνη) και στην Κρήτη (Ρέθυμνο, Χανιά, Κόλπος Μεσσαράς).

Όπως συμβαίνει και με άλλα είδη θαλάσσιων χελωνών, οι χελώνες καρέτα και οι πληθυσμοί τους στην Μεσόγειο απειλούνται με εξαφάνιση εάν δεν αντιμετωπιστούν οι κύριες απειλές για την επιβίωσή τους. Το είδος προστατεύεται σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο με μέτρα που αφορούν όλα τα στάδια του κύκλου ζωής του και τα κρίσιμα ενδιαιτήματά του, ιδίως τις περιοχές φωλεοποίησης. Ως κύριες απειλές, το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την προστασία της καρέτα ορίζει τις εξής:

• Υποβάθμιση των παραλιών ωοτοκίας και των παράκτιων οικοσυστημάτων
• Οικιστικές ή ψυχαγωγικές δραστηριότητες και δομές που παράγουν θόρυβο, φως ή άλλες μορφές όχλησης (ηχορύπανση και φωτορύπανση, σύγκρουση με σκάφη, πλαστικά απορρίμματα)
• Τυχαία σύλληψη σε αλιευτικά εργαλεία και σκόπιμη θανάτωση
• Κλιματική αλλαγή

Η εφαρμογή των νομικών διατάξεων παραμένει πρόκληση. Ταυτόχρονα, οι περισσότερες από τις πιέσεις και απειλές που αντιμετωπίζουν οι θαλάσσιες χελώνες στην Ελλάδα εξακολουθούν να υφίστανται ή επιδεινώνονται ως αποτέλεσμα της τουριστικής ανάπτυξης και της υπεραλίευσης.

ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Στόχος του προγράμματος είναι να συμβάλει στην εφαρμογή του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Caretta caretta στην Ελλάδα (ΦΕΚ Β3678/10.08.2021), με τη διενέργεια ταχέων αξιολογήσεων της κατάστασης διατήρησης των περιοχών ωοτοκίας του είδους (γενική κατάσταση, απειλές και πιέσεις), εξετάζοντας τις βασικές παραμέτρους που την επηρεάζουν (π.χ. ανάπτυξη, εμπόδια, άλλες διαταραχές, φωτορύπανση κ.λπ.). Οι αξιολογήσεις θα διενεργούνται με ομοιόμορφο, τυποποιημένο τρόπο, βάσει πρωτοκόλλου που θα αναπτυχθεί, για διάστημα δύο ετών (2024-2025). Τα προκύπτοντα δεδομένα θα αναλύονται προκειμένου να παρέχονται σημαντικές, επικαιροποιημένες πληροφορίες στις αρμόδιες αρχές, με στόχο να συμβάλουν στη λήψη αποφάσεων και στη διαμόρφωση πολιτικών διαχείρισης, τόσο στο παρόν όσο και στο μέλλον. Κατά τη διάρκεια του προγράμματος, προτεραιότητα θα δοθεί σε περιοχές που περιλαμβάνονται στο δίκτυο Natura 2000, ωστόσο μπορεί να αξιολογηθούν και επιπλέον περιοχές φωλεοποίησης.

Οι δραστηριότητες του προγράμματος, που αποτελεί μια συνεργασία του ΑΡΧΕΛΩΝ και του WWF Ελλάς, θα υλοποιηθούν από ομάδες έμπειρου προσωπικού των δύο οργανώσεων, καθώς επίσης και από εκπαιδευμένους εθελοντές και κατοίκους των περιοχών δράσης, στο πλαίσιο της Επιστήμης των Πολιτών.

Τα κύρια αναμενόμενα αποτελέσματα του προγράμματος είναι:

• Επικαιροποιημένη βάση γνώσης σχετικά με τον τύπο και τη χωρική κατανομή των πιέσεων και των απειλών κατά μήκος περισσότερων των 120 χιλιομέτρων περιοχών φωλεοποίησης της Caretta caretta, η πλειονότητα των οποίων περιλαμβάνεται στο δίκτυο Natura 2000
• Συμμετοχή 100 ατόμων (κατ’ εκτίμηση) στην προστασία των παραλιών ωοτοκίας μέσω δραστηριοτήτων Επιστήμης των Πολιτών, ιδίως σε περιοχές που παρουσιάζουν μέτρια δραστηριότητα ωοτοκίας, αλλά όπου δεν υπάρχουν επαρκείς πληροφορίες για τη διατήρησή τους.
• Ένα φιλικό προς τον χρήστη πρωτόκολλο/διαδικασία για την αξιολόγηση της κατάστασης διατήρησης των περιοχών φωλεοποίησης, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πρωτότυπο/πρότυπο για την εφαρμογή παρόμοιων μελετών στο μέλλον ή σε άλλα σημεία της περιοχής.
• Βελτιωμένη επικοινωνία και συνηγορία προς τις αρμόδιες αρχές, για την αντιμετώπιση των σημαντικότερων απειλών και πιέσεων, είτε κοινών είτε ειδικών για κάθε περιοχή, προκειμένου να αποφευχθεί η περαιτέρω υποβάθμιση των παραλιών ωοτοκίας και η μελλοντική υποβάθμιση νέων περιοχών.